DramatikMetinler. Coşku ve Heyecana Bağlı (Lirik) Anlatım 4.5. Gençliğe hitabe (Nutuk Türü) kelimeleri ve söz ve anlam açıklamaları 5-5.1. Ses ve Ahenk Kusurları, 5.2.Anlama Dayalı Bozuklular, 5.3.Yapıya Dayalı Bozukluklar. 5.4. Video gösterisi 6-6.1. Ad, sıfat, zamir, zarf, bağlaç, edat 6.2. Fiiller 6.3. 2Coşku ve heyecana bağlı anlatım daha çok şiir, roman, hikâye, tiyatro türlerinde kullanılır. 3.Öyküleyici anlatımda bir olay ve durumun anlatılması; betimleyici anlatımda kişi, durum ve varlıkların betimlenmesi; lirik anlatımda ise duyguların ifade edilmesi esastır. 4. Coşku ve heyecana bağlı anlatımlarda kelimeler 2 Heyecana Bağlı İşlev : Kaynak yani gönderici iletisini duygu ve heyecanlarını aktarmak üzere oluşturmuşsa dili heyecana bağlı işlevde kullanmıştır . Dilin bu işlevinde duygular ve öznellik ön plandadır . Duygusal şiirler , özel mektuplar , nutuklar vb. metinlerde dil heyecana bağlı işlevde kullanılmıştır . Coşku(Lirik) ve Heyecana Bağlı Metinlerin Ortak Özellikleri. Daha çok, şiir ve hitabet (söylev)’te kullanılır. Sözcükler daha çok yan ve mecaz anlamda kullanılır. Duygu, coşku ve heyecanların ifade edilmesi esastır. Dil, daha çok, heyecana bağlı işlevde ve şiirsel işlevde kullanılır. C Göstermeye bağlı D) Coşku ve heyecana bağlı E) Sözlü anlatım 12. Hüseyin Rahmi İstanbul halkının toplumsal hayatını mi-zah gücüyle anlatır. Servetifünuncularla akran olduğu hâl-de onlardan ayrı bir sanat görüşünü devam ettirir. Roman kahramanlarını halk arasından seçer. Romanlarında FOCXSK. Bu mesaj 'en iyi cevap' seçilmiştir. Anlatım Türleri 1-BETİMLEYİCİ ANLATIM Özellikleri açıklayıcı ve sanatsal betimleme olmak üzere ikiye ayrılır. iç dünyasını anlatan betimlemelere tahlilruhsal portre denir. dış görünüşünü anlatan betimlemelere simgesel betimleme denir. hikâye, tiyatro, gezi yazısı, Şiir gibi türlerde kullanılır. yan ve mecaz anlamlarına yer verilebilir. Sanatsal Betimleme kazandırmak amacıyla yazılır. duyulara seslenen özel ayrıntılar üzerinde durulur. sübjektif olarak verilir. sanat yapmaktır. Örnek metinler Memed' ve 'Çarşı' Açıklayıcı Betimleme vermek amacıyla yazılır. ayrıntılar üzerinde durulur. 3. Ayrıntılar objektif olduğu gibiolarak verilir. sanat yapmak için değil, bir konu hakkında bilgi vermektir. 5. Değişik duyulara seslenen özel ayrıntılar üzerinde durulmaz. varlığa kişisel duygu ve düşünceler katılmaz. Örnek metinler Bölgesi' 2-ÖYKÜLEYİCİ ANLATIM Özellikleri kişi, mekân ve zaman ortak öğeleridir. birinci şahsın ağzından anlatılabilir.Anlatıcı olay kahramanlarından biridir metinleri öyküleyici anlatımla yazılır. ilahi bakış açısıyla anlatılabilir. ağzından anlatılabilir.Olan biten bir kamera sessizliğiyle izlenip anlatılır 6. Kişi, mekân ve zaman olay ve olay örgüsünü oluşturmak için kullanılan ögelerdir. anlatım hikâye, roman, anı, söyleşi, görüşmemülakat gibi metin türlerinde kullanılır. anlatımda bir olayın olması şarttır. olaylarda olay zincir, kurgulanmış olaylarda olay zinciri vardır. 10. anlatımda anlatıcı her şeyi bilir. 11. Öyküleyici anlatım sanat metinlerinde ve öğretici metinlerde kullanılır. metinlerinde anlatıcı kurmaca kişi öyküleyici metinlerde ise gerçek bir kişidir. daha çok mecaz ve yan anlamda kullanılır. Örnek metinler için bakınız Dil ve anlatım kitabında sayfa 73 Kefil, 75 Kıbrıs'ın Fethi76,Cemile,77On İkiye Bir Var,78Biz İnsanlar,81Ayı ve İki Ahbap,82İstanbul'un Fethi,83 Başını Vermeyen Şehitadlı metinler. 3-COŞKU VE HEYECANA BAĞLI LİRİK ANLATIM Özellikleri anlatımda dil 'heyecana bağlı işlev'de kullanılır. ve heyecana bağlı anlatım daha çok şiir, roman, hikâye, tiyatro türlerinde kullanılır. anlatımda bir olay ve durumun anlatılması; betimleyici anlatımda kişi, durum ve varlıkların betimlenmesi; lirik anlatımda ise duyguların ifade edilmesi esastır. 4. Coşku ve heyecana bağlı anlatımlarda kelimeler daha çok mecaz ve yan anlamda kullanılır. anlatımlarda olay ve durumlar anlatılırken duygusal düşünceler katılmaz. Coşku ve heyecana bağlı anlatımda duygular ve içinde bulunulan ruh hali yansıtılır. 4-DESTANSIEPİKANLATIM Özellikleri olaylar ve kişiler anlatılır. türünün yiğitçe havası vardır. etmeler yani fiiller ön plandadır. konular ve kahramanlıklar işlenir. bir özellik taşır. hareket vardır. mecaz ve yan anlamlarda kullanılabilirler. 8 Şiir, destan roman, hikâye, tiyatro, destansı anlatımın kullanıldığı türlerdir. abartıya yer verilebilir. bir dil kullanılır. Örnek metin Çanakkale Şehitlerine, s. 125Sivastopol,Osmancık, Kanije Kalesi'nin Fethi, Genç Osman 5-EMREDİCİ ANLATIM Özellikleri alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır. telkin, öneri anlamı taşıyan ifadeler yer verilir. ve açıklayıcı yönleri vardır. fiiller hakimdir. beklenen bir üslubu vardır.Zorlama anlamı vardır hayatın düzenlenmesinde emredici anlatım kullanılır. kuralları, bazı eşyaların kullanma kılavuzları, ilaçların kullanma kılavuzları emredici anlatıma örnek verilebilir. 6-ÖĞRETİCİ ANLATIM Özellikleri daha çok göndergesel işlevde kullanılır. sanatlarına, kelimelerin mecaz anlamlarına yer verilmez. bilgiler örneklerle ve tanımlarla pekiştirilir. çok nesnel cümleler kullanılır. aydınlatma, bilgi verme amaçlarıyla yazılır. metnin anlaşılması ve yorumlanması için okuyucunun verilen bilgiyi kavrayabilecek birikime sahip olması gerekir. hiçbir engele uğramadan akıp gider. söz tekrarı yapılmaz. akışını bozan, söylenmesi güç sesler ve kelimeler yoktur. ve ifade sade, gösterişsiz ve pürüzsüzdür. ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir. anlatım türü daha çok ansiklopedilerde ve ders kitaplarında kullanılır. metinler, Felsefi metinler, Bilimsel metinler gibi bölümleri vardır. Örnek metinler için bakınız Dil ve anlatım kitabı sayfa 147'148 'Meridyenler' ,'Klasizm', Maddenin Üç Hali' 7-TARTIŞMACI ANLATIM Özellikleri daha çok göndergesel işlevde kullanılır. ve duygular kısa ve kesin ifadelerle dile getirilir. ve ifade sade, gösterişsiz ve pürüzsüzdür. ifadelere yer verilmez. ve anlaşılması güç cümleler kullanılmaz. akışını bozan, söylenmesi güç sesler ve kelimeler yoktur. ve karşı çıkılan görüşlere yer verilir. farklı bakış açısının olduğu konular bu türde işlenmeye daha elverişlidir. deneme, makale, röportaj gibi türlerde kullanılır. bilgi ve deneyime göre yöntem belirlenir. bir bakış açısıyla yazılırlar. Anlatım tarzı sohbete varabilir. bildirmeyen, kesin, kanıtlanmış bilgiler kullanılır. Örnek metinler için bakınız Dil ve anlatım kitabında sayfa 160'161'162'deki metinler 8-KANITLAYICI ANLATIM Özellikleri aydınlatma, kendi görüşünü kabul ettirme amaç edinilir. tanımlama ve açıklama önemlidir. ve dinleyiciyi ikna etmek, düşündürmek ve üzerinde durulan konudan uzaklaşmamak için bazı kelime, kelime grupları ve cümleler tekrar edilir. 4. Konuşmacı ve yazar üzerinde durduğu konuyu aydınlatmak ve düşüncelerini kabul ettirmek için örneklere başvurur. ve yazar konuyu aydınlatmak maksadıyla farklı kişilerin düşüncelerine müracaat eder. ve kelime grupları gerçek anlamında kullanılır. daha çok göndergesel işlevde kullanılır. 8. 'Tanımlama, açıklayıcı betimleme, sınıflandırma örneklendirme, karşılaştırma, tanık gösterme, sayısal verilerden yararlanma ' gibi düşünceyi geliştirme yollarından faydalanılır. anlatımda hitap edilen toplumun kültür düzeyi ve beklentileri önemlidir. Örnek metinler için bakınız Dil ve anlatım kitabında sayfa 165'166'167'169 'daki metinler. 9-DÜŞSEL FANTASTİK ANLATIM Düşsel Anlatımın Özellikleri konu; olağanüstü ve fantastik özelliklere sahip, hayal ürünüdür. belirli ya da belirsizdir; olağanüstü özelliklere sahip olabilir. olağanüstü, düşsel öğelerden oluşmuş olabilir. Mekân günlük yaşamda karşılaşamayacağımız niteliktedir. çoğu zaman gerçekten uzak kişilerdir. Olağanüstü nitelikte olabilirler. anlatımda hayal, varsayım, abartma, kişileştirme gibi unsurlar çok kullanılır. çok di' li veya miş'li geçmiş zaman kipi kullanılır. Örnekler Harry Potter, Yüzüklerin Efendisi, Gora, Savaşları Düşsel Anlatımla; Düşsel Olmayan Metinlerin Benzer Ve Farklı Yönleri Benzerlikleri Her iki anlatımda da yapıyı meydana getiren ögeler kişi,zaman,mekan,ve olay örgüsüaynıdır. Farklılıkları anlatımda konu; olağanüstü ve fantastik özelliklere sahip,hayal ürünüdür. Düşsel Olmayan Anlatımda Konu yaşanmış ya da yaşanabilir olmalıdır. Günlük yaşama ait unsurlar konu olabilir. 2. Düşsel anlatımda Tema hayali unsurlardan oluşur Düşsel Olmayan Anlatımda Tema konuyla ilgili olarak günlük yaşama ait, yaşanabilir özelliktedir. 3. Düşsel anlatımda Zaman belirli ya da belirsizdir. Bazen zaman ötesi nitelikler taşır. Düşsel Olmayan Anlatımda Zaman belirli ya da belirsizdir. İçinde bulunduğumuz zamanın özelliklerine sahiptir. 4. Düşsel anlatımda Mekân olağanüstü, düşsel ögelerden oluşmuş olabilir. Mekân günlük yaşamda karşılaşamayacağımız niteliktedir. Düşsel Olmayan Anlatımda Mekân, olağanüstü düşsel ögelerden uzak sıradan, günlük yaşamda karşılaşacağımız mekânlardır. 5. Düşsel anlatımda Kişiler çoğu zaman gerçekten uzak kişilerdir. Olağanüstü nitelikte olabilirler. Düşsel Olmayan Anlatımda Kişiler gerçekte olabilecek, sıradan, günlük yaşamda karşılaşabileceğimiz kişilerdir. Örnek metinler için bakınız Dil ve anlatım kitabında sayfa 176'Bitmeyecek Öykü' ,'Ağrı Dağı', 177 Dünyalar Savaşı adlı metinler 10-GELECEKTEN SÖZ EDEN ANLATIM Gelecekten söz eden anlatımın kullanıldığı metin türleri roman, hikâye, tiyatro, şiir, deneme Gelecekten söz eden metinlerin ortak özellikleri 1. Gelecekten söz eden metinler varsayım ile oluşmuştur. 2. Gelecekten söz eder. 3. Verilerden yola çıkılarak geleceğe ait tahmin yapılabilir. 4. Olandan çok olması istenilen anlatılır. 5. Gerçekleşmesi mümkün olmayan tasarı ve düşüncelerÜTOPYA anlatılır. 6. Genellikle gelecek zaman ifadesi kullanılır. 'Gelecekten söz eden anlatım' ile 'Düşsel anlatım' arasındaki benzerlik ve farklılıklar Gelecekten söz eden anlatımda ve düşsel anlatımda kişinin kendi hayal dünyasındakiler dile getirilir ve buna göre bir anlatım yolu seçilir. Düşsel anlatımda gerçeklikle ilgisi olmayan tamamen çağrışımlara dayalı olaylar, kişiler, zamanlar anlatılır ve bu yapı unsuruyla konu ve tema oluşturulur. Gelecekten söz eden anlatımda ise gerçeklerden yola çıkılarak tahmine dayalı bir anlatım yolu benimsenir. Yani gelecekten söz eden anlatım gerçeğe daha yakındır. Bakınız dil ve anlatım kitabı sayfa 183 'Ütopya' ve 'İklim Değişikliği' başlıklı metinler. 11-SÖYLEŞMEYE BAĞLI ANLATIMLA OLUŞTURULMUŞ METİNLERİN ÖZELLİKLERİ ve mimikler anlatımın gücünü arttırır. mülakat ve diyalog, monolog metinleri söyleşmeye bağlıdır. konuşmalar, bağlama ve konuşulan kişiye göre değişebilir. ve işitmeyle kurulan iletişim önemlidir. ve tonlama önemlidir. Roman Tiyatro, Mülakat, Röportaj, Monolog söyleşmeye bağlı anlatımın kullanıldığı metin türleridir. hikâye ve tiyatrolardaki karşılıklı konuşmalara diyalog, iç konuşmalara ise monolog denir. söyleşmeye bağlı anlatımlarda ifadeyi kuvvetlendirir. bağlı metinlerde anlatımın süresi sınırlandırılmalıdır. 12-MİZAHİ ANLATIM Özellikleri uyandırılmak istenen etkiye göre düzenlenir. taklit, hareket ve konuşma önemlidir. unsurlarda gerçekten sapma vardır. unsurları oluşturmada karşılaştırmalar, durumlar, hareketler, kelime ve kelime gruplarından yararlanılabilir. okuyucuyu düşündürmek ve eğlendirmektir. 6. Roman, hikâye, tiyatro, şiir, deneme gibi türlerde kullanılır. anlatımlarda dil bir olayı anlatmak için kullanılır.sanatsal, edebi işlevlerde kull. Bir kompozisyonda ele alınan konu, ya düz anlatımla, ya da lirik lirik anlatımla anlatılır. Düz anlatım, konuşma dilinde olduğu gibi mensur anlatımdır. Manzum anlatım ise, ölçülü ve kafiyeli mısra düzenine göre bir anlatım edebiyatlarının klâsik akıma bağlı trajik tiyatrolarının hemen tümü, lirik anlatımla kaleme alınmıştır. Bundan sonraki çağlarda da birçok didaktik konuların lirik olarak meydana getirildiği görülür. Bizim edebiyatımızda da türlü konular lirik tiyatro ve hikâye şeklinde anlatım, her ulusun edebiyatında görülür. Yapıtların duygusal yönünü, ölçü ve kafiyeden aldığı iç ahenk ve ritimle daha etkili bir şekilde anlattığı için, mısra düzenine dayalı lirik anlatım, eskiden pek yeğ tutulmuştur. Ama çağımız edebiyatlarında artık lirik anlatımla tiyatro yazılmıyor. Didaktik konularda, lirik anlatım, daha çok destan türüne yönelmiş anlatım ile oluşturulan metinlerin kafiyeli ve ölçülü olma zorunluluğu yoktur. Birçok düzyazı metinde de lirik anlatımın kullanıldığı anlatım nerelerde kullanılır?Lirik anlatım metin türlerinden en çok şiirde kullanılmaktadır. Lirik tabiri edebiyatta duygusal içerikli bütün metin türlerini ve ifade kalıplarını tanımlamak için kullanılmıştır. Böylelikle birçok metin türünde lirik anlatım anlatımın kullanıldığı metin türleria- Şiirb- Mesnevic- Manzum hikayed- Mensur şiire- Masalf- Hikayeg- Romanh- TiyatroÖğretici metin türünde olanlara- Denemeb- Mektupc- AnıTürlerinde lirik anlatım Edebiyatında özellikle şiir türünde lirik anlatım sıklıkla kullanılmıştır. Lirik anlatımın özellikleri nelerdir?a- Lirik anlatımda amaç herhangi bir duygunun okurda ya da dinleyicide en yoğun şekliyle hissedilmesini Lirik anlatımda anlatımı güçlendirmek için ahenk unsurları Lirik anlatımda mecaz, imge, söz sanatları, çağrışım gibi unsurlardan Lirik anlatımda dil, lirik – heyecana bağlı işlevinde Lirik anlatımda dil kuralları oldukça esnektirf- Lirik anlatım özlü anlatımdır. Söylenmek istenilen en etkili şekli ile anlatım ile ilgili terim ve kavramlarİmge Alışılmış ifade kalıpları, dil birlikleri ile ifade edilemeyen duygu ve düşünceleri anlatabilmek amacı ile kullanılan yeni, daha önce kullanılmamış ifade biçimlerine bir kavramın kendisi ile az çok alakalı başkaca bir kavramı hatırlatmasına sanatı söyleyişi güzelleştirmek maksadı ile üzerinde düşünülerek oluşturulmuş etkili ifade kalıplarına ÖrnekleriÖrnek;DENİZ HASRETİGözümüzde bir damla su deniz olup taşıyor,Çöllerde kalmış gibi yanıyor, yanıyorum;Bütün gemicilerin ruhu bende gökleri bir deniz yaşıyacağım, ey deniz, senden uzak?Yanıp sönüyor gibi gözlerimde mu limanda her gece sallanarak,Altından çivilerle çakılmış gemilerin?Bir gün nehirler gibi çağlayarak derindenDağlardan, ormanlardan sana akacak mıyım?Ey deniz! şöyle bir gün sana bakacak mıyımElma bahçelerinden, fındık bahçelerinden?Ömer Bedrettin UŞAKIÖrnek;KÜFE'DENBu bir hamal küfesiymiş... "Acep kimin?" üç yaşında kadar bir çocuk gelip tekmeyi İndirdi öyle bir küfeyeTeker meker küfe bîtap düştü tâ öteye.— Benim babam senin altında öldü, sen hâlâKurumla yat sokağın ortasında böyle dahaO anda karşıki evden bir orta yaşlı kadınGöründü — Oh, benim oğlum, gel etme, kırma sakın!Baban sekiz sene kullandı... Hem de derdi ki“Çok Uğurlu bir küfedir, kalmadım hemen yüksüzOnunla besleyeceksin ananla misin, daha öğrenmedin mi sen işini?Dedim ki ben de— Ayol, dinle annenin sözünüFakat çocuk bana haykırdı ekşitip yüzünü— Sakallı, yok mu işin? Git, cehennem ol şuradanNe dırlanıp durursun sabahleyin oradan?Benim içim yanıyor dağ kadar babam gitti.— Baban yerinde adamdan ne istedin şimdi?Adamcağız sana bak hal dilince söylerken...— Bırak hanım, o çocuktur, kusura bakmam ben...Mehmet Akif ERSOYAyrıca bakınız zamirler...

coşku ve heyecana bağlı anlatım metin örnekleri